همه چیز درباره سیستم تولید بهنگام | موجودی Just in Time چیست؟
- 0
تا حالا آرزو کرده‌اید بدون اینکه موجودی زیادی در انبار داشته باشید، بتوانید تقاضای مشتریان کسب‌وکارتان را به‌طور کامل تأمین کنید؟ با استفاده از سیستم تولید بهنگام این آرزو به حقیقت تبدیل می‌شود! در این مقاله بهمدام نگاه دقیقی به مدیریت موجودی JIT می‌اندازیم و اینکه چگونه می‌تواند برای کسب‌وکارها مفید باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر، این مقاله را با دقت و تا انتها مطالعه کنید.
سیستم تولید بهنگام یا موجودی JIT چیست؟
تولید بهنگام یا تولید به‌موقع (Just in Time) یا به‌اختصار JIT روشی برای مدیریت موجودی است. این روش پرطرف‌دار، روی تأمین مواد اولیه و کالاها، فقط در صورت نیاز، تمرکز دارد.
چنین روشی به کاهش فضا و هزینه‌های انبارداری، و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند. البته اجرای این سیستم، مستلزم همکاری نزدیک با تأمین‌کنندگان است تا مواد خام، به‌موقع و در زمان شروع تولید، به تولیدکننده برسند.
سیستم تولید بهنگام مدل تولیدی است که طی آن، اقلام به‌اندازه پاسخ‌گویی به تقاضا تأمین می‌شوند، نه اینکه پیش از نیاز یا به‌صورت مازاد تهیه شوند.
مدیریت موجودی JIT امکان ایجاد جریان مداوم تولید و توانایی پاسخ‌گویی سریع به تقاضاهای متغیر بازار و مشتریان را فراهم می‌کند.
با پیاده‌سازی چنین سیستم مؤثری، تولیدکنندگان می‌توانند هزینه‌هایشان را کاهش بدهند، کیفیت محصولات را بهتر کنند، و کارایی کسب‌وکارشان را را افزایش بدهند.
سیستم تولید بهنگام چه مزایایی دارد؟
مدیریت موجودی JIT مزایای زیادی دارد؛ مزایایی که آن را به انتخاب پرطرف‌داری میان تولیدکنندگان سرتاسر دنیا در صنایع و حوزه‌های کاری مختلف تبدیل کرده‌اند.
اول اینکه با اجرای این سیستم، دوره تولید کوتاه‌تر می‌شود، به این معنی که تولیدکنندگان می‌توانند به‌سرعت از محصولی به محصول دیگر کوچ کنند. دیگر لازم نیست برای مدت طولانی، فقط یک محصول را تولید نمایند.
سیستم تولید به‌موقع، به جلوگیری از تولید بیش از حد و به حداقل رساندن زمان انتظار هم کمک می‌کند. در نتیجه هزینه‌های انبار کاهش یافته و فضای ذخیره‌سازی کمتری هم نیاز است.
علاوه بر این، زمان‌بندی سیستم تولید بهنگام مقدار اقلامی را که در موجودی انبار باید نگهداری شوند، کاهش می‌دهد. همه این‌ها باعث می‌شوند بهره‌وری کسب‌وکار افزایش پیدا کند.
چگونه سیستم تولید بهنگام را اجرا کنیم؟
هنگام اجرای سیستم JIT کسب اطمینان از ارائه پشتیبانی و ایجاد درک کامل از هر بخش عملیاتی، به‌ویژه از سوی کارکنان کسب‌وکار، بسیار مهم است.
هدف اجرای این روش مدیریتی، باید ایجاد گردش کاری کارآمد باشد که ضایعات را به حداقل رسانده و تولید را تا جای ممکن افزایش می‌دهد.
برای انجام این کار، شرکت یا سازمان اجراکننده باید فرایندها را با دقت طراحی کند، از تأمین‌کنندگان قابل‌اعتماد بهره بگیرد، و همیشه مقدار دقیق موجودی انبار را بداند.
علاوه بر این‌ها، استفاده از فناوری هم می‌تواند با خودکارسازی فرایندهایی مانند سفارش‌دهی و ردیابی سطوح موجودی، به اجرای سیستم تولید بهنگام کمک کند.
کسب‌وکارها با خودکار کردن فرایند سفارش و ردیابی بی‌درنگ داده‌ها، اطمینان حاصل می‌کنند که مواد لازم برای تولید محصولاتشان، در زمان نیاز به دستشان می‌رسند.
فناوری به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که سطح موجودی را کنترل کرده، و روندهای آینده را به‌درستی پیش‌بینی کنند. بنابراین بهتر می‌توانند برنامه‌های سفارش خود را مطابق آن‌ها تنظیم کنند.
علاوه بر این‌ها، فناوری به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد وقتی موجودی در حال اتمام است یا اگر سفارش‌ها به‌موقع نمی‌رسند، اعلان‌های موردنظرشان را منتشر نمایند.
کسب‌وکارهای امروزی با استفاده از فناوری می‌توانند از افزایش کارایی و صرفه‌جویی در هزینه‌های ناشی از سیستم تولید به‌موقع یا JIT بهره قابل‌توجهی ببرند.
اجرای سیستم تولید بهنگام چه چالش‌هایی برای کسب‌وکارها دارد؟
مسلما پیاده‌سازی هر سیستم مدیریتی، چالش‌های خاص خودش را به همراه می‌آورد. در نظر گرفتن این چالش‌ها و برنامه‌ریزی برای مقابله با آن‌ها، برای اجرای مؤثر Just in Time بسیار مهم است.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های JIT اطمینان از این است که تأمین‌کنندگان قادر به انجام تعهدات طبق برنامه و تحویل به‌موقع مواد هستند. اگر تأمین‌کنندگان نتوانند زمان‌بندی را رعایت کنند، سیستم تولید بهنگام دچار اختلال می‌شود.
چالش دیگر مقابله با افزایش ناگهانی تقاضاست. در این سیستم‌ها، شما فقط آن چیزی را سفارش می‌دهید که در آن زمان مشخص نیاز دارید. همین مسئله ممکن است پاسخ‌گویی به تغییرات ناگهانی را دشوار کند.
در نهایت، مهم است که هنگام اجرای این روش مدیریت موجودی، از اشتباهات رایج آگاه باشید. توجه نکردن به تقاضاهای پیش‌بینی‌نشده یا نداشتن زمان کافی برای آماده‌سازی سفارشات، از رایج‌ترین اشتباهات هستند.
برنامه‌ریزی ضعیف برای زمان تحویل هم می‌تواند به تأخیرهایی منجر شود که کل خط تولید را مختل کنند. برای جلوگیری از این مسائل، درک کامل از سیستم تولید به‌موقع و پیش‌بینی دقیق تقاضا و استفاده مؤثر از فناوری و برنامه‌ریزی دقیق برای تحویل به‌موقع اهمیت دارند.
سیستم تولید بهنگام چه تفاوتی با مدیریت موجودی سنتی دارد؟
تفاوت بین سیستم موجودی به‌موقع (JIT) و سیستم‌های مدیریت سنتی موجودی، در این است که اولی می‌گوید ذخیره‌سازی فراوان، از هر نوعی که باشد، اتلاف هزینه و انرژی به حساب می‌آید.
با اجرای سیستم مدیریت بهنگام، مواد خام لازم برای تولید، مطابق برنامه زمان‌بندی، به تأمین‌کنندگان سفارش می‌شوند. پس فقط مقدار موجودی موردنیاز نگهداری خواهد شد.
این روش مدیریت موجودی، به کاهش ضایعات و همین‌طور افزایش کارایی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها منجر می‌شود. در نهایت هم بهره‌وری کسب‌وکار را افزایش می‌دهد.
نکته مهم در اجرای JIT اینکه، برای اطمینان از تحویل به‌موقع مواد خام، باید همکاری نزدیکی بین تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان شکل بگیرد.
سیستم تولید بهنگام چه تفاوتی با تولید ناب دارد؟
سیستم‌های تولید به‌موقع (Just in Time) و تولید ناب (Lean Manufacturing) از این نظر مشابه هستند که هر دو بر ساده‌سازی فرایندهای تولید، و کاهش ضایعات تمرکز دارند.
اما تفاوت‌های عمده‌ای هم بین این دو روش مدیریتی وجود دارد. سیستم تولید بهنگام بر کاهش سطح موجودی، تنها با تولید محصول لازم در زمان نیاز تمرکز دارد. اما تولید ناب بیشتر بر حذف ضایعات در کل فرایند تولید تأکید می‌کند.
این بدان معناست که JIT به‌دنبال کاهش میزان موجودی انبار است، اما تولید ناب به‌دنبال شناسایی بخش‌هایی است که می‌توانند برای کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی، ساده شده یا بهبود یابند.
یکی دیگر از تفاوت‌های کلیدی بین این دو روش، این است که JIT رویکرد واکنشی است. به این معنی که به تغییرات در میزان عرضه یا تقاضا، واکنش سریعی نشان می‌دهد.
اما تولید ناب رویکرد پیشگیرانه است. یعنی مسائل را قبل از ایجادشان، پیش‌بینی و رفع‌ورجوع می‌کند. در نهایت، هر دو روش مزایا و معایب خود را دارند و باید هنگام تصمیم‌گیری درباره فرایند تولید مورد استفاده قرار بگیرند.
جمع‌بندی
در این مقاله بهمدام به سیستم مدیریت موجودی Just in Time پرداختیم. روش اجرا و مزایایش را توضیح دادیم. آن را با مدیریت سنتی موجودی در کسب‌وکارها هم مقایسه کردیم. اگر تجربه‌ای از اجرای JIT در کسب‌وکاری دارید، لطفا زیر همین مقاله، با ما و سایر خوانندگان بهمدام در میان بگذارید.
منابع: